UNHA NOVELA DE RECORDANZA HOMÉRICA.
X. Lema Suárez. |
Costa do Solpor é un libro de peso. Non
só polas máis de catrocentas páxinas desta edición xuvenil para a colección
Fóra de Xogo (a primeira tiña máis de 650), senón tamén pola historia que
conta. Nunha ocasión pregunteille a Torrente Ballester con qué libro quedaría
de todos os que lera na súa vida e respondeu que escollía a Odisea, un libro
fantástico, de viaxes, de lendas, de aventuras e, sobre todo, un libro onde o
mar é un personaxe máis. ¡Que mágoa que xa non viva don Gonzalo! ¡Canto gozaría
hoxe lendo Costa do Solpor! Aquí tamén hai fantasía a embute: unha meiga, a
descendente dunha serea, furnas, lendas e tradicións ancestrais... Por iso
resulta unha lectura amena, por veces engaiolante, que chega a lembrar a
literatura homérica.
Especialmente
homérica é a figura do pegureiro Chavián. Garda as ovellas con tres cans
chamados: Comatí, Comamín e Nonchodigo. Lémbrese que o astuto Ulises lle dixo ó
xigante Polifemo que el se chamaba Ninguén. De aí que, cando ficou cego e pedía
axuda a seus irmáns, lles dicía que o cegara Ninguén. Eles, por suposto, non
lle fixeron caso.
Amais dos
cans, o Chavían herdou de seu pai, un náufrago inglés que ficou na aldea e
casou con súa nai, a estraña habilidade de falar coas pedras. Cando fai os
valados de protección das ovellas, pon as pedras na orella para escoitar o
sitio que elas lle piden. Naturalmente para iso precisa que zoe o vento, canto
máis mellor. Tamén na Odisea Eolo, o deus do vento, xoga un papel importante
axudando a Neptuno, pai do xigante Polifemo, á hora de vingar a cegueira do
fillo. En Costa do Solpor o vento axuda sempre, non só a poñer as pedras no
lugar atinado, senón actuando de aliado necesario no desenlace final. “...de
súpeto levantouse unha fortísima ventada afuracanada que nos empezou a empuxar
polas costas cunha forza do demo. En canto sentiu o zoar, o Chavián
encoraxounos a berros:
-¡Axiña,
camaradas: o vento vén na nosa axuda!”
Homérico
así mesmo é a anagnórise do Chavián, o recoñecemento de quen é realmente. Igual
que na Odisea. Aquel farrapento que pide probar sorte na competición de arco
coa que os pretendentes tentaban conseguir a man da raíña non era quen parecía,
un vello decrépito e apoucado, senón o propio rei de Ítaca, que partira á guerra
e que regresaba á casa. Aquí tampouco. Chavián non é un simple coidador de
ovellas, fillo dunha aldeá e dun náufrago inglés. Non desvelo máis.
Non se
pode finalizar sen falar da lingua. Non se trata unicamente dunha novela ben
escrita, cun idioma puro, que sabe a noso. É algo máis. Trátase dunha obra de
lexicógrafo, que manexa a lingua coma ninguén, os ditos e os dicires, os
refráns e modismos do lugar. Así a señora Andrea, nai do Chavián, cando relata
o tráxico naufraxio do marido Alfred, exprésase en lingua fisterrá tal coma se
fose gravada nunha cinta (‘nuite’, ‘fui’, ‘muita’, ‘consentino’, ‘deno’,
‘falén’...) Por certo, Alfred, igual que Ulises, sentía paixón polo mar e
ollaba para el todos os días desde o monte da Vela ou baixaba ó areal onde
viñeran recalar os cadáveres dos compañeiros.
En fin,
Costa do Solpor é unha novela de estirpe, un canto á Costa da Morte, unha
homenaxe literaria ás súas xentes e ás tradicións, á súa historia, ó mar, ás
lendas, ós mitos, ó idioma... Un monumento de palabras que, como dicía o poeta
Ovidio, sobrevivirá no tempo.
Reseña: Pepe Carballude
Reseña: Pepe Carballude
( Costa
do Solpor (Edicións Xerais 2013) foi Premio da Crítica Galicia de Creación
Literaria 2014. En maio de 2017 saíu unha edición reducida para a colección
xuvenil ‘Fóra de Xogo’ de Eds. Xerais, co título: Costa do Solpor. O regreso da
Illa do Tesouro.
Ningún comentario:
Publicar un comentario