Os mitos están vivos e temos o dereito de facelos nosos

Morgana en Esmelle de Beatriz Caamaño.

A novela artúrica que nos ofrece a escritora, tristemente falecida, ten que ver coa reivindicación feminista. Desde esta óptica consciente ofrécenos a visibilidade feminina, para unha materia artúrica por todos coñecida e na que as mulleres desempeñaron unha función secundaria. Así o protagonismo pasa para a raíña Xenebra, Viviana, Morgana mentres os roles masculinos de Merlín e Arturo quedan máis desdebuxados.

A escritora acóllese ao impagable exemplo do escritor Álvaro Cunqueiro e deste xeito no apartado de Agradecementos, escribe: “ao meu señor don Álvaro Cunqueiro, de quen aprendín que os mitos están vivos e temos o dereito de facelos nosos” velaquí a concepción da novela da que Begoña Caamaño é enteiramente consciente e ademais aproveita a obra artúrica do escritor mindoniense para honrarlle unha excelente homenaxe.

Se o pensamos ben desta premisa os mitos están vivos e temos o dereito de facelos nosos parten conscientemente ou non todos os grandes escritores. Botemos unha ollada  a obra de Cervantes, a de Shaskespeare, que  neste ano 16 se conmemora o 400 aniversario do  seu falecemento e lembremos a rica presenza do mito e de obras e temas consagrados que por ambos os dous son escanizados e vistos de forma rompedora. A tradición e a orixinalidade son instrumentos vitais para a consolidación dunha obra de arte, sexa música, literatura, pintura… Beatriz Caamaño posuía tamén este  marabilloso talento e así nolo deixa nas súas novelas tanto en Morgana en Esmelle como en Circe ou o pracer do azul.

Morgana en Esmelle vai ser unha obra de referencia na nosa narrativa actual. Posúe o acento da modernidade, a ollada feminista sobre o noso imaxinario épico-literario e tamén sen caer en demagoxias aborda un discurso político e filosófico que entronca coa actualidade e que hoxe temos inda sen resolver. A organización social  e de país, a educación e instrución dos seus membros, as elites, a patria, o nacionalismo, as liberdades persoais etc.

Ademais a novela amosa unha factura impecable. Moi ben estruturada arredor de varios narradores, entre eles o propio Felipe de Amancia, presentes tamén  todos os personaxes de Merlín e familia de Cunqueiro, con intertextualidades recoñecibles da Materia de Bretaña e co ton dunha fermosa lingua, que nos vai evocando ese mundo antigo onde se sitúa. Un léxico épico-lírico tan ben escolmado, unha sintaxe enganoradamente doada, mais tan fuída no seu pulo narrativo que non decae nunca, nin descansa en díálogos pois todo o seu ser é pura narración.

Queremos lembrar a importancia da matería artúrica ou de Bretaña na nosa literatura. Partimos da súa presenza xa desde o século XIV. Máis tarde, Ramón Cabanillas amosa en Na noite estrelecida o ideario das Irmandades da Fala e na literatura de postguerra Álvaro Cunqueiro con Merlín e familia, Percival e outras historias de Méndez Ferrín e máis tarde Morte de Artur do mesmo autor. Seguidamente outros autores como Darío X. Cabana con Galván en Saor e na literatura xuvenil aparecen tamén diferentes títulos como Irmán rei Artur de C. Reigosa e Pepe Carballude con A fraga misteriosa.

Begoña Caamaño suma con Morgana en Esmelle unha obra máis a este ciclo sempre presente na literatura galega e faino con importante aporte de actualidade e beleza narrativas.