Lema Suárez |
O verán é tempo de gozar da familia,
dos amigos, lo lecer, das festas e tamén da lectura vagarosa. Para o verán
déixanse a mantenta os libros longos que precisan de maior concentración,
aqueles que mesmo reclaman o día enteiro, mañá e tarde. Ás veces mesmo a noite.
Este é o caso de Costa do Solpor, de Xosé María Lena, doutor en historia, hoxe
profesor xubilado, presidente de SEMESCON (Seminario de Estudos da Costa da
Morte) e traballador incansable na defensa da conservación do rico patrimonio
do Finis Terrae.
Ben. Costa do Solpor é un libro de
peso. Non só polas 660 páxinas, senón tamén pola historia que conta. Nunha
ocasión pregunteille a Torrente Ballester con qué libro quedaría de todos os
que lera na súa vida e respondeu que escollía a Odisea, un libro fantástico, de
viaxes, de lendas, de aventuras e, sobre todo, un libro onde o mar é un
personaxe máis. ¡Que mágoa que xa non viva don Gonzalo! ¡Canto gozaría hoxe
lendo Costa do Solpor! Aquí tamén hai fantasía a embute: unha meiga, a
descendente dunha serea, furnas, lendas e tradicións ancestrais... Por iso
resulta unha lectura amena, por veces engaiolante, que chega a lembrar a
literatura homérica.
Especialmente homérica é a figura do
pegureiro Chavián. Garda as ovellas con tres cans idénticos chamados: Comatí,
Comamín e Nonchodigo. Lémbrese que o astuto Ulises lle dixo ó xigante Polifemo
que el se chamaba Ninguén. De aí que, cando ficou cego e pedía axuda a seus
irmáns, lle dicía que o cegara Ninguén. Por suposto que eles non lle fixeron
caso.
Amais dos cans, o Chavían herdou de
seu pai, un náufrago inglés que ficou na aldea e casou con súa nai, a estraña
habilidade de falar coas pedras. Cando fai os valados de protección das
ovellas, pon as pedras na orella para escoitar o sitio que elas lle piden.
Naturalmente para iso precisa que zoe o vento, canto máis mellor. Tamén na
Odisea Eolo, o deus do vento, xoga un papel importante axudando a Neptuno, pai
do xigante Polifemo, á hora de vingar a cegueira do fillo. Na Costa do Solpor o
vento axuda sempre, non só a poñer as pedras no lugar atinado, senón actuando
de aliado necesario no desenlace final. “...de súpeto levantouse unha fortísima
ventada afuracanada que nos empezou a empuxar polas costas cunha forza do demo.
En canto sentiu o zoar, o Chavián encoraxounos a berros:
-¡Axiña, camaradas: o vento vén na
nosa axuda!”
Homérico así mesmo é a anagnórise do
Chavián, o recoñecemento de quen é realmente. Igual que na Odisea. Aquel
farrapento que pide probar sorte na competición de arco coa que os pretendentes
tentaban conseguir a man da raíña non era quen parecía, un vello decrépito e
apoucado, senón o propio rei de Ítaca, que partira á guerra e que regresaba á
casa. Aquí tampouco. Chavián non é un simple coidador de ovellas, fillo dunha
aldeá e dun náufrago inglés. Non desvelo máis.
Non se pode finalizar sen falar da
lingua. Non se trata dunha novela ben escrita, cun idioma puro, que sabe a
noso. É algo máis. Trátase dunha obra de lexicógrafo, que manexa a lingua coma
ninguén, os ditos e os dicires, os refráns e modismos do lugar. Así a señora
Andrea, nai do Chavián, cando relata o tráxico naufraxio do marido Alfred, exprésase
en lingua fisterrá tal coma se fose gravada nunha cinta (nuite, fui, muita,
consentino, deron, falén...) Por certo, Alfred, igual que Ulises, sentía paixón
polo mar e ollaba para el todos os días desde o monte da Vela ou baixaba ó
areal onde viñeran recalar os cadáveres dos compañeiros.
En fin, Costa do Solpor é unha
novela de estirpe, un canto á Costa da Morte, unha homenaxe literaria ás súas
xentes e tradicións, á súa historia, ó mar, ás lendas, ós mitos, ó idioma... Un
monumento de palabras que, como dicía o poeta Ovidio, sobrevivirá no tempo.
Pepe
Carballude
Outras obras do autor son as referidas ao noso patrimonio artístico e natural da Costa da Morte.
A arte relixiosa na Terra de Soneira |
Iconografía xacobea nas igrexas e santuarios da Costa da Morte |
Ningún comentario:
Publicar un comentario